Dzięki Euroconowi udało mi się zobaczyć kolejną skandynawską stolicę.
Ale ten sam Eurocon pozbawił mnie czasu na zawarcie z nią bliższej
znajomości. Tak to bywa, jeśli masz za wiele zaintesowań ;)
Eurocon odbywał się w Kungliga Tekniska Högskolan (026) - Królewskim
Instytucie Technologicznym, jednej z najwybitniejszych wyższych
uczelni technicznych Europy północnej, której początki (jako Laboratorium
Mechanicum) sięgają końca XVII wieku, zaś obecna siedziba jest dziełem
architekta Erika Lallerstedta z 1917. Nasze lokum mieściło się w
najdziwniejszym chyba z poznanych przeze mnie hoteli. Budynek Vanadis
Hotell przy Sveavägen na skraju dzielnicy Vasastan był oryginalnie
przebieralnią słynnych niegdyś Łaźni Vanadis. Może dla spragnionego
egzotycznych wrażeń podróżnika długi labirynt ciasnych pokoi (niektóre
bez okien i łazienki) w obskurnym pawilonie koło pustego basenu
ma specyficzny klimat? Jedynym przyjemnym dla oka elementem w pobliżu
hotelu był stojący w parku Vanadislunden kościół Stefanskyrkan z
1904 roku (022), niestety w remoncie.
Tuż po zameldowaniu w hotelu przeszliśmy Sveavägen na konwentowe
"warm-up party" w pubie Monks, mijając XVIII-wieczny kościół
Adolf Fredriks kyrka (014). Niestety nie zajrzeliśmy na kościelny
cmentarz, nie wiedzieliśmy bowiem, że jest na nim pochowany premier
Olof Palme, zamordowany dosłownie kilka domów dalej :(
Na wzgórzu koło Sveavägen jest położony park Observatorielunden
z dynamiczną rzeźbą centaura z 1939 roku (225), autorstwa Sigrid
Fridman. Według koncepcji artystki rzeźba przedstawia mądrego centaura
Chirona i symbolizuje zdolność natury do samouzdrawiania.
Galerię zaczynają i kończą zdjęcia pokazujące drogę między Skavsta-Nyköping
(low-costowym lotniskiem położonym około 100 kilometrów na południowy
zachód od stolicy Szwecji) a Stockholm Cityterminalen w dzielnicy
Norrmalm oraz sam budynek - centralny dworzec autobusowy miasta,
usytuowany w sąsiedztwie dworca kolejowego Stockholm City i stacji
metra T-Centralen. Cityterminalen jest wielkim projektem architektonicznym
- powstał w 2 połowie lat 80. XX wieku, jest dziełem 4 architektów
pod wodzą Bengta Ahlqvista. Poza dworcem autobusowym obejmuje
także World Trade Center położony na górnych kondygnacjach budynku
usytuowanego częściowo nad torami kolejowymi.
Kilka zdjęć z 17/06 przedstawia fragment Birger Jarlsgatan (jednej
z najdłuższych ulic w centrum miasta, równoległej do Sveavägen)
przy zbiegu z Kungsgatan i Sturegatan, gdzie zajrzeliśmy z rana,
czekając na otwarcie konwentu. Jedną z głównych ozdób placu jest
narożny neorenesansowy budynek Daneliuska huset (zwany też Arnoldshuset)
z przełomu XIX i XX wieku (029). Uwagę zwraca też stojąca przy
stacji metra Östermalmstorg fontanna z 1921 roku (032) autorstwa
Carla Eldha, przedstawiająca kobiece personifikacje Poranka, Dnia
i Nocy. Niedługo po powstaniu wzbudziła kontrowersje polityków,
widzących w niej "falliczny kształt" i postulujących
usunięcie z przestrzeni publicznej.
Tylko jeden dzień - 20 czerwca - udało się poświęcić w całości
zwiedzaniu Gamla Stan czyli starego miasta. Spacer zaczęliśmy
od Vasagatan, obserwując położony na sąsiedniej wysepce Kungsholmen
neoromański budynek ratusza (Stockholms stadshus, 035, 198) z
początku XX wieku, z trzema koronami - herbem Szwecji na szczycie
(199). Przeszliśmy nabrzeżem ulicy Fredsgatan, z widokiem na trzy
wysepki tworzące Gamla Stan: Helgeandsholmen, Riddarholmen i największą
Stadsholmen, prowadzący do Riddarholmen most Vasabron (039), XVII-wieczny
Dom Rycerstwa Riddarhuset z kościołem Riddarholmskyrkan w tle
(044) i neobarokowy budynek parlamentu Riksdagshuset z przełomu
XIX i XX w (042, 045, 056). Koło budynku Rosenbad (siedziba rządu,
na wysokości mostu Riksbron) od 2008 roku stoi nieduża rzeźba
autorstwa Brytyjki Laury Ford "Rag and Bone" przedstawiająca
bezdomną postać o lisiej twarzy (tak mówi Internet, ja sądziłam,
że to szczur...) opatuloną w szmaty (047). Usytuowanie rzeźby
w miejscu odwiedzanym przez bogatych turystów jest wynikiem publicznego
głosowania.
Dalej wzdłuż nabrzeża leży plac Gustav Adolfs torg (048) z pomnikiem
króla Gustawa II Adolfa z 1796 roku i budynkiem Ministerstwa Obrony
(050) w tle. Koło Opery Królewskiej, parku z pomnikiem Karola
XII (055) i kościoła Sankt Jacobs kyrka (057) doszliśmy do imponującego
XIX-wiecznego budynku Grand Hotelu (052), przy którym skręciliśmy
na plac Blasieholmstorg z dwiema słynnymi brązowymi rzeźbami koni
wzorowanymi na weneckich Rumakach Lizypa (062). W ten sposób doszliśmy
do przystani promowej najbliższej wyspie Djurgarden, na której
wschodnim krańcu leżał jeden z naszych głównych celów - Vasamuseet.
Tuż obok Vasy stoi inne muzeum - wielki budynek Nordiska museet
(1907 rok, 064, 112) - muzeum historii kultury Szwecji.
Po krótkim rejsie zaczęliśmy zwiedzanie Vasamuseet od bezpłatnej
części składającej się z kilku zacumowanych przed budynkiem statków
muzealnych (079), w tym lodołamacza Sankt Erik i latarniowca Finngrundet
(082). Następnie odstaliśmy kolejkę po bilety i gruntownie obejrzeliśmy
Vasę, okręt wojenny o wyjątkowo krótkim i pechowym losie. Budowany
przez dwa lata potężny trójmasztowiec nie zdołał nawet porządnie
wypłynąć w dziewiczy rejs - zatonął 10 sierpnia 1628 wychodząc
z portu... Wydobyto go w 1961 roku i przez prawie 30 lat poddawano
zabiegom konserwacyjnym. W latach 80. zbudowano dla niego betonowe
muzeum, które otwarto w 1990.
Rejs powrotny był nieco dłuższy, nie był bowiem powrotny ;) Popłynęłiśmy
inną trasą, wzdłuż brzegu Djurgarden na południe, koło wesołego
miasteczka Gröna Lund (118, 119), malutkiej wysepki Beckholmen
(120) z historycznymi dokami stoczniowymi oraz drugiej wysepki
Skeppsholmen (114, 115). Przy jej przeciwległym, zachodnim brzegu
cumuje XIX-wieczna stalowa fregata Af Chapman (060) pełniąca rolę
hostelu. Mieliśmy także szeroki widok na daleką Kvarnholmen z
luksusowym hotelem Marina Tower (122) usytuowanym w zabytkowym
XIX-wiecznym młynie oraz Södermalm z przystanią Viking Line (124).
Södermalm sąsiaduje z południowym brzegiem Stadsholmen czyli głównej
wysepki Gamla Stan. Tam także znaduje się terminal promowy (125).
Zeszliśmy na ląd na północnym brzegu Stadsholmen, mając ponownie
w zasięgu wzroku Grand Hotel (128). Na nabrzeżu znajduje się pomnik
króla Gustawa III (130) z 1808 roku. Tuż obok jest położony Kungliga
slottet - Zamek Królewski (131), styl barok rzymski, XVIII wiek.
Jest to oficjalna rezydencja królów szwedzkich, stąd warta (132).
Skręciliśmy na dziedziniec zewnętrzny (138), także z budką wartownika
(136). Tuż obok stoi kościół Sankt Nicolai albo Storkyrkan, 700-letnia
katedra luterańska (140), której niestety nie zobaczyliśmy od
wewnątrz.
Następnie zajrzeliśmy na plac Mynttorget z widokiem na Riksdagshuset
z jeszcze innej strony (142), potem był plac Stortorget (145,
147), przy którym mieści się Muzeum Nobla (146). Ponieważ zaczęło
padać, schroniliśmy się w Matcafe Misteln (148, 150, 151), kafejce
z oryginalnymi obrazami o dyskretnej kociej tematyce. Ze Stortorget
poszliśmy na południe, koło XVII-wiecznego barokowo-neogotyckiego
kościoła Sankta Gertruds kyrka zwanego też Tyska kyrkan czyli
Kościół Niemiecki (153-155), bogatym w sklepy dla turystów deptakiem
Västerlanggatan, od którego odchodzi najwęższa, bo mająca 90 cm
szerokości, uliczka Marten Trotzigs Gränd (162).
Na placu Järntorget uwagę przyciąga pomnik szwedzkiego pisarza,
kompozytora i piosenkarza Everta Taube z 1985 roku (164). Wielka
kula ziemska trzymana przez miedziane delfiny (161) to zwieńczenie
budynku w stylu art-nouveau z 1910 roku stojącego przy nabrzeżu
Skeppsbron 44, dzieło architekta Fredrika Dahlberga, obecnie o
przeznaczeniu biurowo-handlowym.
Z Järntorget skręciliśmy na północ (doszliśmy prawie do południowego
skraju Stadsholmen) w ulicę Österlanggatan. Goła parka ze zdjęcia
171 to ozdoba portalu budynku przy Österlanggatan 47, byłego Zarządu
Izby Celnej, praca Stiga Blomberga z 1935 roku. Österlanggatan
doprowadziła nas do placu Köpmantorget, na którym znajduje się
pomnik św. Jerzego ze smokiem - brązowa kopia oryginalnej drewnianej
XV-wiecznej rzeźby wykonanej przez Bernta Notke. Oryginał jest
przechowywany w Storkyrkan, a kopia powstała w 1912 roku (180-182).
Zupełnie innego rodzaju "pomnik" - kogut na fotce 184
- stoi pod adresem Österlanggatan 1 i reprezentuje restaurację
Tradition.
W taki sposób doszliśmy tam, skąd wyruszyliśmy ponad 3 godziny
wcześniej - do nabrzeża z pomnikiem Gustawa III (185). Przeszliśmy
ponownie, tym razem w bliskiej odległości, koło Zamku Królewskiego
(detale 186, 187 - jeden z pary lwów wzorowanych na rzeźbach z
rzymskiej Villa Medici) i Rikstagu (188, 194, 197 - również jeden
z pary lwów na tylnej części budynku). Z mostu pieszego Norrbro
roztacza się szeroki widok na okolicę i na... gołe pośladki Słonecznego
Śpiewaka (Solsangaren) auttorstwa Carla Millesa (190) w parku
Strömparterren. Na sąsiednim moście Riksbron także stoją kamienne
lwy (195), tym razem nie zabytkowe, lecz pracujące - wskazują
początek strefy pieszej. Jeszcze jedną gołopośladkową pannę spotkaliśmy
na skwerku Rosenbadsparken (200).
Wróciliśmy na Vasagatan, gdzie przed budynkiem dworca Central
Station stoi pomnik szwedzkiego inżyniera Nilsa Ericsona (203),
budowniczego kanałów i kolei. Naprzeciw stacji znajduje się kościół
Sankta Clara kyrka (204). Z Vasagatan skręciliśmy w prawo w Mäster
Samuelsgatan (207, 209), obserwując inne, nowoczesne oblicze miasta.
U zbiegu ulic znajduje się Centralposthuset (budynek poczty głównej,
206, niestety tylko narożnik).
Prostopadła do Mäster Samuelsgatan ulica Drottninggatan (210,
211, 213) czyli Ulica Królowej to szeroki deptak, główna piesza
arteria miasta. Mają na niej swoje siedziby chyba wszystkie znane
sieciówki. Z kolejnej prostopadłej Kungsgatan (Ulica Króla oczywiście
także musi być) widać w perspektywie dwa 60-metrowe budynki zwane
wieżami królewskimi - Kungstorn (jeden z nich 212). Bliżej niż
wieże leży plac Hötorget, na którym znajduje się zbudowana w 1926
roku w stylu klasycyzmu nordyckiego Królewska Filharmonia (214),
a przed nią stoi kolejna rzeźba Carla Millesa - brązowa fontanna
Studnia Orfeusza (216).
Z Hötorget zawróciliśmy w kierunku placu Sergels torg, mijając
pięć identycznych 72-metrowych (19 pięter) wieżowców zwanych Hötorgshusen
(217), zbudowanych w latach 1952-1966. Ulica Sergelgatan także
jest deptakiem, a oprócz sklepów znajduja się na niej także ciekawe
rzeźby z brązu: Sergelminnet (218) autorstwa Görana Straata z
1990 (przedstawia XVIII-wiecznego rzeźbiarza Johana Tobiasa Sergela
przy pracy) i Non-Violence (220) Carla Fredrika Reuterswarda.
Ta druga to jedna z ponad dwudziestu identycznych rzeźb zasupłanego
rewolweru Colt Python Magnum usytuowanych w różnych miastach świata.
Ostatnim punktem spaceru był plac Sergels torg, a na nim wielka
37-metrowa szklana obelisko-fontanna (221) autorstwa Edvina Öhrströma
o długiej nazwie "Kryształ - pionowy akcent w szkle i stali".
W latach 60. XX wieku wygrała ona konkurs na punkt centralny nowo
powstałego placu.