Podróże małe i duże...


SZTOKHOLM
16 - 21 czerwca 2011


Dzięki Euroconowi udało mi się zobaczyć kolejną skandynawską stolicę. Ale ten sam Eurocon pozbawił mnie czasu na zawarcie z nią bliższej znajomości. Tak to bywa, jeśli masz za wiele zaintesowań ;)

Eurocon odbywał się w Kungliga Tekniska Högskolan (026) - Królewskim Instytucie Technologicznym, jednej z najwybitniejszych wyższych uczelni technicznych Europy północnej, której początki (jako Laboratorium Mechanicum) sięgają końca XVII wieku, zaś obecna siedziba jest dziełem architekta Erika Lallerstedta z 1917. Nasze lokum mieściło się w najdziwniejszym chyba z poznanych przeze mnie hoteli. Budynek Vanadis Hotell przy Sveavägen na skraju dzielnicy Vasastan był oryginalnie przebieralnią słynnych niegdyś Łaźni Vanadis. Może dla spragnionego egzotycznych wrażeń podróżnika długi labirynt ciasnych pokoi (niektóre bez okien i łazienki) w obskurnym pawilonie koło pustego basenu ma specyficzny klimat? Jedynym przyjemnym dla oka elementem w pobliżu hotelu był stojący w parku Vanadislunden kościół Stefanskyrkan z 1904 roku (022), niestety w remoncie.

Tuż po zameldowaniu w hotelu przeszliśmy Sveavägen na konwentowe "warm-up party" w pubie Monks, mijając XVIII-wieczny kościół Adolf Fredriks kyrka (014). Niestety nie zajrzeliśmy na kościelny cmentarz, nie wiedzieliśmy bowiem, że jest na nim pochowany premier Olof Palme, zamordowany dosłownie kilka domów dalej :(
Na wzgórzu koło Sveavägen jest położony park Observatorielunden z dynamiczną rzeźbą centaura z 1939 roku (225), autorstwa Sigrid Fridman. Według koncepcji artystki rzeźba przedstawia mądrego centaura Chirona i symbolizuje zdolność natury do samouzdrawiania.

Galerię zaczynają i kończą zdjęcia pokazujące drogę między Skavsta-Nyköping (low-costowym lotniskiem położonym około 100 kilometrów na południowy zachód od stolicy Szwecji) a Stockholm Cityterminalen w dzielnicy Norrmalm oraz sam budynek - centralny dworzec autobusowy miasta, usytuowany w sąsiedztwie dworca kolejowego Stockholm City i stacji metra T-Centralen. Cityterminalen jest wielkim projektem architektonicznym - powstał w 2 połowie lat 80. XX wieku, jest dziełem 4 architektów pod wodzą Bengta Ahlqvista. Poza dworcem autobusowym obejmuje także World Trade Center położony na górnych kondygnacjach budynku usytuowanego częściowo nad torami kolejowymi.

Kilka zdjęć z 17/06 przedstawia fragment Birger Jarlsgatan (jednej z najdłuższych ulic w centrum miasta, równoległej do Sveavägen) przy zbiegu z Kungsgatan i Sturegatan, gdzie zajrzeliśmy z rana, czekając na otwarcie konwentu. Jedną z głównych ozdób placu jest narożny neorenesansowy budynek Daneliuska huset (zwany też Arnoldshuset) z przełomu XIX i XX wieku (029). Uwagę zwraca też stojąca przy stacji metra Östermalmstorg fontanna z 1921 roku (032) autorstwa Carla Eldha, przedstawiająca kobiece personifikacje Poranka, Dnia i Nocy. Niedługo po powstaniu wzbudziła kontrowersje polityków, widzących w niej "falliczny kształt" i postulujących usunięcie z przestrzeni publicznej.

Tylko jeden dzień - 20 czerwca - udało się poświęcić w całości zwiedzaniu Gamla Stan czyli starego miasta. Spacer zaczęliśmy od Vasagatan, obserwując położony na sąsiedniej wysepce Kungsholmen neoromański budynek ratusza (Stockholms stadshus, 035, 198) z początku XX wieku, z trzema koronami - herbem Szwecji na szczycie (199). Przeszliśmy nabrzeżem ulicy Fredsgatan, z widokiem na trzy wysepki tworzące Gamla Stan: Helgeandsholmen, Riddarholmen i największą Stadsholmen, prowadzący do Riddarholmen most Vasabron (039), XVII-wieczny Dom Rycerstwa Riddarhuset z kościołem Riddarholmskyrkan w tle (044) i neobarokowy budynek parlamentu Riksdagshuset z przełomu XIX i XX w (042, 045, 056). Koło budynku Rosenbad (siedziba rządu, na wysokości mostu Riksbron) od 2008 roku stoi nieduża rzeźba autorstwa Brytyjki Laury Ford "Rag and Bone" przedstawiająca bezdomną postać o lisiej twarzy (tak mówi Internet, ja sądziłam, że to szczur...) opatuloną w szmaty (047). Usytuowanie rzeźby w miejscu odwiedzanym przez bogatych turystów jest wynikiem publicznego głosowania.
Dalej wzdłuż nabrzeża leży plac Gustav Adolfs torg (048) z pomnikiem króla Gustawa II Adolfa z 1796 roku i budynkiem Ministerstwa Obrony (050) w tle. Koło Opery Królewskiej, parku z pomnikiem Karola XII (055) i kościoła Sankt Jacobs kyrka (057) doszliśmy do imponującego XIX-wiecznego budynku Grand Hotelu (052), przy którym skręciliśmy na plac Blasieholmstorg z dwiema słynnymi brązowymi rzeźbami koni wzorowanymi na weneckich Rumakach Lizypa (062). W ten sposób doszliśmy do przystani promowej najbliższej wyspie Djurgarden, na której wschodnim krańcu leżał jeden z naszych głównych celów - Vasamuseet. Tuż obok Vasy stoi inne muzeum - wielki budynek Nordiska museet (1907 rok, 064, 112) - muzeum historii kultury Szwecji.
Po krótkim rejsie zaczęliśmy zwiedzanie Vasamuseet od bezpłatnej części składającej się z kilku zacumowanych przed budynkiem statków muzealnych (079), w tym lodołamacza Sankt Erik i latarniowca Finngrundet (082). Następnie odstaliśmy kolejkę po bilety i gruntownie obejrzeliśmy Vasę, okręt wojenny o wyjątkowo krótkim i pechowym losie. Budowany przez dwa lata potężny trójmasztowiec nie zdołał nawet porządnie wypłynąć w dziewiczy rejs - zatonął 10 sierpnia 1628 wychodząc z portu... Wydobyto go w 1961 roku i przez prawie 30 lat poddawano zabiegom konserwacyjnym. W latach 80. zbudowano dla niego betonowe muzeum, które otwarto w 1990.
Rejs powrotny był nieco dłuższy, nie był bowiem powrotny ;) Popłynęłiśmy inną trasą, wzdłuż brzegu Djurgarden na południe, koło wesołego miasteczka Gröna Lund (118, 119), malutkiej wysepki Beckholmen (120) z historycznymi dokami stoczniowymi oraz drugiej wysepki Skeppsholmen (114, 115). Przy jej przeciwległym, zachodnim brzegu cumuje XIX-wieczna stalowa fregata Af Chapman (060) pełniąca rolę hostelu. Mieliśmy także szeroki widok na daleką Kvarnholmen z luksusowym hotelem Marina Tower (122) usytuowanym w zabytkowym XIX-wiecznym młynie oraz Södermalm z przystanią Viking Line (124). Södermalm sąsiaduje z południowym brzegiem Stadsholmen czyli głównej wysepki Gamla Stan. Tam także znaduje się terminal promowy (125).
Zeszliśmy na ląd na północnym brzegu Stadsholmen, mając ponownie w zasięgu wzroku Grand Hotel (128). Na nabrzeżu znajduje się pomnik króla Gustawa III (130) z 1808 roku. Tuż obok jest położony Kungliga slottet - Zamek Królewski (131), styl barok rzymski, XVIII wiek. Jest to oficjalna rezydencja królów szwedzkich, stąd warta (132). Skręciliśmy na dziedziniec zewnętrzny (138), także z budką wartownika (136). Tuż obok stoi kościół Sankt Nicolai albo Storkyrkan, 700-letnia katedra luterańska (140), której niestety nie zobaczyliśmy od wewnątrz.
Następnie zajrzeliśmy na plac Mynttorget z widokiem na Riksdagshuset z jeszcze innej strony (142), potem był plac Stortorget (145, 147), przy którym mieści się Muzeum Nobla (146). Ponieważ zaczęło padać, schroniliśmy się w Matcafe Misteln (148, 150, 151), kafejce z oryginalnymi obrazami o dyskretnej kociej tematyce. Ze Stortorget poszliśmy na południe, koło XVII-wiecznego barokowo-neogotyckiego kościoła Sankta Gertruds kyrka zwanego też Tyska kyrkan czyli Kościół Niemiecki (153-155), bogatym w sklepy dla turystów deptakiem Västerlanggatan, od którego odchodzi najwęższa, bo mająca 90 cm szerokości, uliczka Marten Trotzigs Gränd (162).
Na placu Järntorget uwagę przyciąga pomnik szwedzkiego pisarza, kompozytora i piosenkarza Everta Taube z 1985 roku (164). Wielka kula ziemska trzymana przez miedziane delfiny (161) to zwieńczenie budynku w stylu art-nouveau z 1910 roku stojącego przy nabrzeżu Skeppsbron 44, dzieło architekta Fredrika Dahlberga, obecnie o przeznaczeniu biurowo-handlowym.
Z Järntorget skręciliśmy na północ (doszliśmy prawie do południowego skraju Stadsholmen) w ulicę Österlanggatan. Goła parka ze zdjęcia 171 to ozdoba portalu budynku przy Österlanggatan 47, byłego Zarządu Izby Celnej, praca Stiga Blomberga z 1935 roku. Österlanggatan doprowadziła nas do placu Köpmantorget, na którym znajduje się pomnik św. Jerzego ze smokiem - brązowa kopia oryginalnej drewnianej XV-wiecznej rzeźby wykonanej przez Bernta Notke. Oryginał jest przechowywany w Storkyrkan, a kopia powstała w 1912 roku (180-182). Zupełnie innego rodzaju "pomnik" - kogut na fotce 184 - stoi pod adresem Österlanggatan 1 i reprezentuje restaurację Tradition.
W taki sposób doszliśmy tam, skąd wyruszyliśmy ponad 3 godziny wcześniej - do nabrzeża z pomnikiem Gustawa III (185). Przeszliśmy ponownie, tym razem w bliskiej odległości, koło Zamku Królewskiego (detale 186, 187 - jeden z pary lwów wzorowanych na rzeźbach z rzymskiej Villa Medici) i Rikstagu (188, 194, 197 - również jeden z pary lwów na tylnej części budynku). Z mostu pieszego Norrbro roztacza się szeroki widok na okolicę i na... gołe pośladki Słonecznego Śpiewaka (Solsangaren) auttorstwa Carla Millesa (190) w parku Strömparterren. Na sąsiednim moście Riksbron także stoją kamienne lwy (195), tym razem nie zabytkowe, lecz pracujące - wskazują początek strefy pieszej. Jeszcze jedną gołopośladkową pannę spotkaliśmy na skwerku Rosenbadsparken (200).
Wróciliśmy na Vasagatan, gdzie przed budynkiem dworca Central Station stoi pomnik szwedzkiego inżyniera Nilsa Ericsona (203), budowniczego kanałów i kolei. Naprzeciw stacji znajduje się kościół Sankta Clara kyrka (204). Z Vasagatan skręciliśmy w prawo w Mäster Samuelsgatan (207, 209), obserwując inne, nowoczesne oblicze miasta. U zbiegu ulic znajduje się Centralposthuset (budynek poczty głównej, 206, niestety tylko narożnik).
Prostopadła do Mäster Samuelsgatan ulica Drottninggatan (210, 211, 213) czyli Ulica Królowej to szeroki deptak, główna piesza arteria miasta. Mają na niej swoje siedziby chyba wszystkie znane sieciówki. Z kolejnej prostopadłej Kungsgatan (Ulica Króla oczywiście także musi być) widać w perspektywie dwa 60-metrowe budynki zwane wieżami królewskimi - Kungstorn (jeden z nich 212). Bliżej niż wieże leży plac Hötorget, na którym znajduje się zbudowana w 1926 roku w stylu klasycyzmu nordyckiego Królewska Filharmonia (214), a przed nią stoi kolejna rzeźba Carla Millesa - brązowa fontanna Studnia Orfeusza (216).
Z Hötorget zawróciliśmy w kierunku placu Sergels torg, mijając pięć identycznych 72-metrowych (19 pięter) wieżowców zwanych Hötorgshusen (217), zbudowanych w latach 1952-1966. Ulica Sergelgatan także jest deptakiem, a oprócz sklepów znajduja się na niej także ciekawe rzeźby z brązu: Sergelminnet (218) autorstwa Görana Straata z 1990 (przedstawia XVIII-wiecznego rzeźbiarza Johana Tobiasa Sergela przy pracy) i Non-Violence (220) Carla Fredrika Reuterswarda. Ta druga to jedna z ponad dwudziestu identycznych rzeźb zasupłanego rewolweru Colt Python Magnum usytuowanych w różnych miastach świata.
Ostatnim punktem spaceru był plac Sergels torg, a na nim wielka 37-metrowa szklana obelisko-fontanna (221) autorstwa Edvina Öhrströma o długiej nazwie "Kryształ - pionowy akcent w szkle i stali". W latach 60. XX wieku wygrała ona konkurs na punkt centralny nowo powstałego placu.



 
   
 
         
 
     
 
 
       
 
   
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
       
                 
           


Copyright Gata 2011