|
Pierwsze,
co rzuca się w oczy przybyszowi w krajobrazie Malty, to
brak lasów. Dawno temu przed przybyciem pierwszych osadników
bogate subtropikalne lasy na Malcie były, ale je wyniszczono
- na budowę albo po prostu pozyskując tereny uprawne.
Dokument Joannitów z początku XIX wieku stanowi, że wszystkie
lasy w komandoriach są własnością Skarbca i to on decyduje
o wielkości handlu drewnem. Było na taką decyzję sporo
za późno - w tym samym tekście podkreśla się, że drewno
w ostatnich latach staje się surowcem rzadkim.
Obecne statystyki szacują powierzchnię naturalnych lasów
na zero i pomimo sztucznych nasadzeń, ta sytuacja może
nie ulec zmianie. Malta posiada kilka miejscowych gatunków
drzew: sosnę alepską (070), szarańczyn strąkowy (jego
owocem jest chleb świętojański czyli carob), dąb ostrolistny
oraz cyprzyk czteroklapowy. Większość z nich występuje
niestety głównie w parkach miejskich.
Na wyspach rosną też granaty (091-092 w zimowym bezliściu),
oliwki i różne odmiany figowca (czyli fikusa: 022, 057-059).
"Drzewami" nazywa się także mocno wyrośnięte
araukarie (005, 011-012) i kwiatostany agawy (166-167,
169-170). Wśród agaw wyróżnia się odmiana koci ogon :)
(025, 081). Są też oczywiście jukki (053-054), cytrusy
(047) i wszechobecne palmy, głównie daktylowe (013-014),
i to one stanowią główne urozmaicenie krajobrazu. Spożywczo
- poza carobem, winoroślą, figą i oliwką - wykorzystuje
się powszechnie owoc kaktusa opuncji (032-034, 148-150).
Opuncje rosną dosłownie wszędzie, zarówno w miasteczkach
na skwerach, jak i na terenach zamiejskich. Robi się z
nich bardzo smaczne dżemy i nalewki.
Należy podkreślić, że zwiedzanie Malty w lutym oznacza
nieobecność większości kwiatów. Z większych roślin spotkałam
głównie hibiskus (030, 037-038), strelicję królewską (020-021,
097-098) i krzyżownicę mirtolistną (Polygala myrtifolia,
050-052), z drobniejszych - stokrotkę afrykańską (Osteospermum
jucundum, 146-147) i szczawik (Oxalis pes-caprae, 078-079).
Kwitło sporo pnączy, w tym bugenwilla w Mdinie (040-041)
i solandra wielka (Solandra maxima, 003-004). Trafił się
okaz zygokaktusa, niestety bez kwiatów (046) oraz - w
forcie St. Elmo - tryskawiec sprężysty (Ecballium elaterium,
023-024). Była to też - dwa miesiące wcześniej, niż u
nas - pora kwitnienia drzew owocowych, w tym pięknie pachnących
migdałowców (093-096).
Malta posiada kilka unikatowych ekosystemów roślinnych,
wśród których najważniejszy (i co jeszcze ważniejsze -
występujący całkowicie naturalnie) jest garig. Jest to
formacja roślinna, charakterystyczna dla regionu śródziemnomorskiego.
Niewysokie (max. 1,5 metra) krzewy i drobniejsza roślinność
zimozielona luźno porastają skaliste podłoże. Sporą część
garigu stanowią silnie pachnące kwiaty i kolczaste krzewy,
wśród nich endemity. Tymianek śródziemnomorski (Thymbra
capitata, 120, 135), wilczomlecz (Euphorbia melitensis,
104, 133 i Euphorbia characias, 134), przelot pospolity
(Anthyllis vulneraria, 074), siekiernica (Hedysarum coronarium,
090), złotogłów wąskolistny (Asphodelus aestivus, 084,
105-106, 142-144), rozmaryn (Rosmarinus officinalis, 071,
088), złocień wieńcowy (Glebionis coronaria, 085, 137-138,
145), ogórecznik lekarski (Borago officinalis, 108), różne
rodzaje ostów (107, 113-115), zapaliczka pospolita (Ferula
communis, 161), posłonek arabski (Fumana arabica, 126),
obwojnik wąskolistny (Periploca angustifolia, 111-112,
132, 139-140, który dla odmiany właśnie owocował) - to
tylko kilka przykładów specyficznych roślin garigowych.
Ciekawostką jest, że dwukrotnie mogłam obserwować garig
w okolicach świątyń megalitycznych - Hagar Qim i Mnajdry
na Malcie oraz Ggantija na Gozo. Ta formacja roślinna
jest na tyle charakterystyczna dla płaskowyżu Ggantija,
że nazwa miasta i dzielnicy Xaghra pochodzi od maltańskiego
określenia garigu.
|
